تاریخچه پوستر در ایران
این واژه در زبان فارسی آگهی دیواری یا دیواركوب، در زبان عربی "اعلان"، در زبان فرانسوی "آفیش"، و در آلمانی "پلاكارد"نام گرفته است. پوستر صفحهای با پیامی روشن و گویاست كه در آن از دو عنصر كلام و تصویر استفاده شده باشد و بیننده، با نگاهی سریع و گذرا، پیام آن را درك كند.
پوستر بهعنوان رسانهای خبری، پدیدهای آشنا و نیرومند در اطلاعرسانی
است. پیامهای پوستر، فوری و كوتاه در زمینههای صنعتی، تجاری، حكومتی، سیاسی، و
مانند آن است. آنچه پوستر را از دیگر رسانهها متمایز میسازد، نیاز مبرم به
رساندن سریع پیام و سرعت در برقراری ارتباط با بیننده پوستر است.
پوستر
پدیدهای است كه میتواند با چهار ویژگی محتوا، ارزشهای برجسته هنری، كیفیتهای
تبلیغاتی، و درك عامه، تجربهای را به بیننده ارائه دهد و بیانكننده مسائل
اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، هنری، و تغییرات زمان باشد؛ زیرا ارتباطات بصری
یكی از بهترین شیوهها برای ارائه نظر و برانگیختن تفكر انسان است.در تاریخچه پوستر ایرانی
نخست به نوعی تصویرسازی تزیینی برمی خوریم که فضاسازی و موضوع مذهبی داشته و هنوز
هم گاهی نمونههایی از آن دیده می شود . حدود صدوپنجاه سال قبل، هنرمندان ایرانی
برای تبلیغات دینی بنا به تقاضای افرادیا نیاز جامعه ، پوستر را با توسّل به فنون
ساده گاه به صورت نوشتاری و گاه تصویری همراه با آرایشها و نقوش زیبا و خطی خوش
تهیه می کردند این زمان را می توان به عنوان تاریخ پیدایش هنر "اعلان"
در ایران بهحساب آورد.
در بیشتر این اعلان ها خوشنویسی عنصر اصلی است و اگر تصویری هم وجود داشت ، دارای رنگ های سیاه و سفید ، تک رنگ و گاه آمیزه ای از رنگ های مختلف طبیعی بود که شفافیت و درخشش چندانی نداشت ، که البته ممکن است بهسبب کیفیت رنگ ها یا کهنگی کار و یا به جهت نوع چاپ بوده باشد .هنرمند ایرانی با آگاهی کامل از معنای تبلیغات، اثر خود را میآفرید و مالک اثر معمولاً آن را در قابی زیبا در بهترین نقطه خانه یا محل کسب نصب می کرد.
در متن این اعلان ها از خطوط نسخ ، نستعلیق ، شکسته ، و مانند آن استفاده میشد و در حواشی ، به صورت کتیبه ، خطوط ثلث و نقاشی قرار میگرفت .
از لحاظ تصویری به سه دسته تقسیم میشد:
1) اعلانهایی که در آنها نوشته در درجه اول اهمیت قرار داشت و نقش و تزیین، مکمل آن بود
2) اعلانهایی که در آنها تزیین از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و خطوط و نوشتهها در میان نقش ها قرار می گرفت
3) اعلانهایی که در آنها صرفاً از خوشنویسی استفاده می شد.
اعلان های آن زمان بنابر نیاز جامعه و سفارش مردم تهیه میگردید و به سبب ضعف صنعت چاپ در کشور، نمونه هایاندکی از آنها در دست است. همراه با صنعت چاپ سنگی ، کادر ، حاشیه ، فرمها ، و طرح های مختلفی از گل بوتههای
تزیینی که هنوز هم با عنوان اِسلیمی مورد استفاده قرار میگیرد، وجود داشت . در اعلان های دیواری این دوره ، همان ویژگی کتابهای خطی ، یعنی حفظ تقارن که معمولاً معقول و چشم نواز بود ، حاکم است ، ولی ویژگیهای هنری خاصِ اعلان دیواری را ندارد و تفاوتی میان آگهی روزنامه و آگهی دیواری دیده نمیشود و اصولاً فاقد ارزش های خلاق و ابداعات پوستر است .
ویژگی استفاده از تک رنگ یا رنگهای اصلی و تند مانند : آبی ، قرمز ، و زرد در اعلانهای تئاتر و بعدها سینما و کالا های تجاری یا مطالب سیاسی در چاپ سنگی به چشم می خورد که متناسب با امکانات موجود آن زمان صورتمی گرفت.
با توسعه صنعت چاپ و پیشرفت های هنر گرافیک ، اعلان ها به شکل امروزی در ایران رو اج یافت که فضای حاکم بر آن تقلید از اصول و قواعد پوستر سازی به سبک غربی است. منشأ پیدایش این اعلان ها همان اطلاعیه های نظام وظیفه است کهعاری از هرگونه خلاقیت و عناصر بصری گیرا بود و با حروف یکنواخت چاپ میشد.
در حدود سال 1307 ش شاید نخستین پوسترهای فیلم توسط برادران موشخ و ناپلئون سارواری که از ارمنستان به ایران مهاجرت کرده بودند، طراحی و ساخته شد و سپس فردریک تالبرگ ، مهاجر سوئدی ، به کار تهیه و طراحی پوستر اقدام کرد.
طراحی
پوستر دورنمایی از نظامهای ارتباط غیركلامی را میسر میسازد. بنابر نظریه زبانشناسان،
روشهای ارتباط غیركلامی پوسترها به سه گروه تقسیم میشود:
1.ارتباط
تصویری بدون كمك گرفتن از نوشتهها كه پیام را بهتنهایی انتقال میدهد. این
پوسترها شامل تصاویر پایدار و ثابت قابل تجزیه هستند، مانند نقاشی و علائم
راهنمایی و رانندگی؛
2. ارتباط كلامی كه صرفاً از نوشتار تهیه شدهاند. در
اینگونه پوسترها، برای اعلام مطلب یا پیامی ممكن است چند كلمه درشت بهعنوان پیام
اصلی و كلمات كوچكتر برای توضیحات فرعی بهكار رود. پوسترهای علمی در همایشها و
اطلاعیههای مذهبی و دولتی جزو این گروه هستند؛
پوسترهایی كه در آنها از خط
و تصویر بهطور هماهنگ و تلفیقی استفاده شده است.
3.ارائه
پوستر در مكانهای مناسب، اثر اعلان را در ذهن بیننده بیشتر میكند؛ بنابراین، در
جریان فعالیت روزانه، اتوبوسها، دیوارها، راهها، ایستگاههای قطار، و پایانههای
هوایی و زمینی مكانهایی مناسب برای جلب توجه رهگذران است. داشتن محل دائمی برای
نصب پوستر نیز سبب مؤثر بودن پیام آن میگردد.
پوسترهای امروزی را میتوان
برحسب موضوع به صورت زیر تقسیمبندی كرد:
1.پوسترهای
فرهنگی، كه برای معرفی نمایشگاههای هنری و فرهنگی، موزهها، تجلیلها، یادبودها،
مطالب مذهبی، ورزشی، فروش فیلم، تئاتر، آثار هنری، و جلب مردم به كلاسهای آموزشی،
طراحی میگردد و میتواند مانند همچون تابلوی نقاشی بدون قیدهای معمول طراحی شود و
طراح امكان بیشتری برای ارائه هنر خود دارد و با ذهن بیننده رابطه بهتری برقرار میكند؛
2.پوسترهای
تجاری، كه با استفاده از دانش روانشناسی و سلیقهها و ذوق عموم تهیه میشود و
پیام را بهسرعت به ذهن بیننده منتقل میكند؛
3. پوسترهای اجتماعی، كه برای
هشدار دادن و راهنمایی اخلاق و رفتار عمومی مانند رعایت قوانین و مقررات مختلف،
حفظ محیط و بهداشت، همبستگیهای گوناگون، و جز آن طراحی میشود. ویژگی عمده آن، جلب
اعتماد عمومی برای پذیرش نظرها، هشدارها، و پیامهاست. بنابراین، طراح باید در
زمینههای روانشناسی جامعه، موضعگیریهای دقیق برای ایجاد ارتباط مؤثر بر عواطف
مردم داشته باشد. در این نوع اعلانها نوشته اهمیتی ویژه دارد؛
4.پوسترهای
ایمنی و هشداردهنده اجتماعی و غیرانتفاعی، كه بیشتر به نفع مصرفكنندگان است تا
سفارشدهندگان، و از طرف مراكز آموزشی، سازمانها، شركتهای دولتی، یا ارگانهایی
كه خود را موظف به حفاظت از منافع جامعه میدانند، درخواست میشود. ویژگی خاص این
اعلانهای خبری و هشداردهنده، اقدام به انجام هر عملی است كه قصور در انجام صحیح
آن منجر به بروز حادثهای ناخوشآیند میشود؛
5. پوسترهای توریستی، كه
پیوستگی هنر و اقتصاد است. خصوصیت اصلی این اعلانها تعیین تصمیمگیری برای بیننده
است. معرفی و شناساندن موضوع پوستر در واقع شناسنامه تصویری كشورها بوده و اثری تبلیغاتی
و هنری داشته و حافظ سنتها و هنر ملی است؛
6.پوسترهای
علمی، كه وسیله ارتباط شخصی با افراد علاقهمند به مطلب مورد بحث است و در مجامع و
همایشهای علمی و فرهنگی بهعنوان جایگزینِ سخنرانی بهكار میرود و هدف آن انتقال
سریع اطلاعات مورد نظر نویسنده به مخاطبانی است كه مجالِ صرف وقت كافی برای كسب
اطلاعات را ندارند.
پس از شهریور 1320 ابتدا تئا تر آذربایجان در تبریز و سپس تئا ترهای تهران و سرانجام مؤسسات تبلیغاتی و سیاسی از پوستر بهعنوان عاملی مؤثر در آگاهی رسانی استفاده کردند . از این زمان ، پوستر به صورت رسانه ای ارتباطی به تدریج در جامعه ایران مطرح گردید . در سال 1337 با تأسیس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران ، در درس هنرهای تزیینی طراحی پوستر به عنوان یکی از سرفصل های درسی برای دانشجویان تدریس شد در دهه 1320 تلفیقی از شیوه های قدیم و جدید پوستر سازی در ایران آغاز گردید و اندیشه ها و تجربه های تازه ای در بازار کار پوستر سازی مطرح شد و سه نوع گرایش به وجود آمد :
1. پوستر های سینمایی و تک اعلان های بزرگ با رنگ و روغن روی بوم بر سردر سینما ها ، که مشهورترین پوسترسازسینمایی هایک اجاقیان بود .
2. پوسترهای سیاسی که تحت تأثیر پوسترهای سیاسی زمان جنگ جهانی دوم قرار داشت و بیشتر آنها کار محسن دولو بود .
3. پوستر های تجاری که عامه پسند و در جهت سلیقه سفارش دهندگان و دارای دیدی کم و بیش اروپایی و متأثر ازآگهی های تجاری روزنامه ها بود . مشهور ترین طراح پوستر، محمد بهرامی بود که با شیوه خاص در تصویرگری ، تأثیر عمدهای بر طراحان داشت . موج جدید پوستر سازی با کارهای هوشنگ کاظمی، صادق بریرانی ، و مرتضی ممیز آغازگردید وعلی رغم تأثیر سبک های مختلف گرافیک خارجی، توجه و گرایش روزافزونی به سنتهای فرهنگی و هنری ایران در کار طراحان پدید آمد .
پوسترسازی رشتهای از هنر
گرافیك است كه باید سرچشمه آن را در نقوش برجسته مصری، بابلی، رومی، و در هزارههای
پیش از میلاد و آگهیهای نوشتهشده بر قطعات چوب و پوست یافت. در قرون وسطی نیز
اعلانهایی را كه مربوط به عموم مردم بوده بر روی صفحههای بزرگ نوشته و در میدانهای
عمومی شهرها قرار میدادند. یكی از كهنترین آگهیهای كشفشده، پاپیروسی است كه
پاداش برای بازگرداندن یك برده فراری مصری را اعلام میكند
در
سیر تحول پوستر میتوان به سه دوره مشخص اشاره كرد:
1) دوره بهرهبرداری تبلیغات تجاری، از آغاز تهیه پوستر تا اوایل قرن بیستم؛
2) دوره بهرهبرداری در تبلیغات سیاسی، از آغاز جنگ جهانی اول تاكنون؛
3) دوره بهرهبرداری در
تبلیغات فرهنگی، جهانگردی، و نظایر آن.
پوسترهای
تجاری در كشورهای اروپایی بهمنظور تبلیغ وسایل تفریحی مانند نمایش اپرا و فرآوردههای
تجملی برای بانكها و مؤسسات تجاری و صنعتی، و در امریكا بهمنظور جلب توجه مردم
به مراكز تفریحی در تصویرهای بزرگ و رنگین بر تختههای چوبی طراحی و ارائه میگردید.
در فرانسه ژول شره كه در كار چاپ بود با سفرهایی كه به امریكا داشت، علاوه بر
تجربههایش در زمینه چاپ، تجربه پوسترهای چوبی را با خود به فرانسه آورد. وی در
سال 1869 برای نخستین بار پوستری با شمارگان هزارودویست برگ انتشار داد كه میتوان
آن را سرآغاز پیدایش سبك نوین پوسترسازی دانست. پس از آن، پوستر چنان اهمیت یافت كه
نخستین كتاب درباره پوستر به وسیله مندرون در سال 1884 نوشته شد و نخستین نمایشگاه
پوستر در سال 1888 در پاریس برپا گردید و بهتدریج از جنبه تبلیغاتی به پدیدهای
هنری تبدیل شد و نقاشان مشهوری چون پیربونارد و تولوز لوترك به این هنر پرداختند
هنرمندانی چون كاپیلو و كِساندر، از برجستهترین هنرمندان پوستر در این قرن بهشمار
میروند. كساندر در دوران كارش "كارگردان خیابان" لقب گرفت، زیرا همانگونه
كه كارگردان، صحنه تئاتر را وسیله نمایاندن هنر خود قرار میدهد، او خیابان را
جولانگاه كار خود كرده بود.
از
اوایل قرن بیستم، دو جنبه هنری و تجاری و در هر جنبه، دو شاخه اطلاعاتی و انگیزشی هر
هنر پوسترسازی غلبه یافت.پیشرفت سریع چاپ نیز انجام این مهم را بسیار ساده كرد.
پوستر را بهطور كلی نقاشان و طراحانی كه عنوان "گرافیست" یافتند بهوجود
آوردند.
از
سال 1920 به بعد، هنر عكاسی بهتدریج در حوزه پوسترسازی نفوذ كرد و در بسیاری از
موارد بهجای نقشهای تصویری از عكس استفاده شد؛ و تلفیقی از عكس، نقاشی، و خط نیز
در پوسترها بهكار رفت. در دوران جنگ جهانی دوم، استفاده از پوستر در تبلیغات
سیاسی رواج یافت، ولی پس از پایان جنگ، پوسترسازی تا اوایل دهه 1960 از رونق افتاد
و سپس مسیر عادی خود را در پیش گرفت. امروزه، پوسترسازی به موقعیت ممتازی رسیده
است. دلایل كسب این موقعیت ویژه عبارتند از: 1) نوسازی پس از جنگ و بهوجود آمدن
جامعه مصرفكننده و رواج پوسترهای تجاری؛ 2) ایجاد گرایشهای گوناگون سیاسی و
انتشار پوسترهای سیاسی؛ و 3) رواج پوسترهای تبلیغاتی درباره پیشرفتهای فرهنگی و
جهانگردی و نیاز به شناساندن جاذبههای گوناگون، مانند مناظر طبیعی، آثار باستانی،
دیدنیها، و جلب توجه همگان به آثار و رویدادهای فرهنگی، نمایشگاهها، كنسرتها،
سینما، تلویزیون، و جز آن؛ پوستر نقش اخیر را به بهترین وجه برعهده دارد، بهطوریكه
هم اكنون در سراسر جهان هر روز هزاران پوستر طراحی و عرضه میگردد.
نویستده: رضا یعثوبی
آمنه هنرمند | 1395/4/16 ساعت 16:28 |
سلام علیکم
مطلب خوبی بود
بااجازه شما از این مطلب در پروژه ام استفاده میکنم
حتما در بخش منبع نام شما و وبسایت شما درج خواهد شد...
حلال بفرمایید
درصورت نارضایتی ، بنده در وبلاگ و ایمیلم در خدمت شما خواهم بود..
یاعلی
ار رضایت من خاطرت جمع باشه وهم وقتی پروژه ات تموم شد برام فایلشو بفرست.
|
|
bache-mazhabi.blog.ir |
مبینا | 1395/3/9 ساعت 11:22 |
با سلام من رشتم گرافیک خیلی کار پوستر رو دوس دارم لطفا پوستر های انتزاعی و خلاقانه بیشتر بذارید با تشکر ...... ......... ......... ... ..
چشم حتما مطلبی در این روز ها در مورد پوستر میگذارم،تا لذت ببرید.
|
|
شبنم | 1395/1/4 ساعت 22:29 |
با سلام لطفا تاریخچه خود پوستر فرهنگی را در وب سایت قرار دهید با تشکر | |
reza15261379 |